در ستایش دیوانگی

در ستایش دیوانگی (به هلندی: lof der zotheid) - (به لاتین: Stultitiae Laus) عنوان اثر معروف اراسموس فیلسوف هلندی است که در ابتدای سده شانزدهم میلادی نوشته شد. این کتاب در سده‌های شانزده و هفده میلادی از پرفروش‌ترین کتاب‌های اروپا بود. «در ستایش دیوانگی» نخستین اثری است که پس از قرون وسطی استبداد مقامات مسیحی را با زبان طنز و شوخی مورد انتقاد قرار داد. متن کتاب به زبان لاتین که زبان علمی آن دوره بود نوشته شده‌است. ایده این اثر طی مسافرتی از ایتالیا به انگلیس به ذهن اراسموس خطور کرد و آن را در منزل تامس مور، صدراعظم آینده انگلستان در هشت روز نوشت. او طی نامه‌ای که در آغاز کتاب آمده‌است اثر را به میزبانش تقدیم کرده است. انتشار کتاب باعث تشویق هواداران اصلاحات مذهبی شد و در مقابل، خشم کلیسا و مراکز آموزش حکمت مسیحی را برانگیخت. از آن‌جا که اراسموس دارای دوستان پرنفوذی در اروپا بود و دستگاه کلیسا در آن ایام درگیر اصلاحات مذهبی مارتین لوتر بود او توانست پس از نوشتن این کتاب از محاکمه مذهبی در امان بماند و جان سالم ببرد. در فرانسه، سوربن که بزرگ‌ترین مرکز تعلیم علوم مسیحی آن روز اروپا بود وی را ملحد دانست و حکم سوزاندن وی را صادر کرد. اما از آن‌جا که به وی دسترسی نیافتند، لویی برکن نماینده و نخستین مترجم کتاب‌اش در فرانسه را در آتش سوزاندند. به عقیده بسیاری از مورخان صاحب نام کتاب در ستایش دیوانگی ، در تکامل فکری دوران رنسانس و نیز جریان اصلاح دینی مسیحیت نقش موثری بازی کرد . این کتاب در واقع اولین اثری است که بعد از دوران تاریک قرون وسطی در اروپا به انتشار در امد و اوضاع اجتماعی ان روز و خصوصا استبداد و بیداد مذهبی مقامات کلیسا و رهبران دیوانهای تفتیش عقاید را مورد انتقاد صریح و شکنده قرار داد .