کتاب آزادی

همه از آزادی صحبت می کنند و آن را ارج می نهند و گاه مقدس می دانند. آیا این رویکرد به آزادی صحیح است و اگر جواب آری ست از کجا نشات گرفته است و شرح تاریخش چیست. آیا آزادی به آگاهی ارتباط دارد به این معنا که آنان که آگاهی ندارند نمی توانند آزاد باشند؟ یا این پدیده بلند آشیان تر از آگاهی است و بر فراز آن قرار می گیرد. آیا اهمیت فلسفی آزادی مقدم بر جنبه اجتماعی و سیاسی آن است؟ همه از آزادی صحبت می کنند و آن را ارج می نهند و گاه مقدس می دانند. آیا این رویکرد به آزادی صحیح است و اگر جواب آری ست از کجا نشات گرفته است و شرح تاریخش چیست. آیا آزادی به آگاهی ارتباط دارد به این معنا که آنان که آگاهی ندارند نمی توانند آزاد باشند؟ یا این پدیده بلند آشیان تر از آگاهی است و بر فراز آن قرار می گیرد. آیا اهمیت فلسفی آزادی مقدم بر جنبه اجتماعی و سیاسی آن است؟ رابطه آزادی و جبر چیست؟ آیا سلول زنده در متابولیسم خود آزاد است؟نخستین پرسش پیش رو در این بررسی این است «کجا و چه هنگام آزادی پدیدار شد؟» اگر بخواهیم به این پرسش از دیدگاهی سیاسی و یا اجتماعی پاسخ دهیم، وارد بررسی‌ای تاریخی ـ سیاسی خواهیم شد و به ناچار باید به سراغ دولت‌شهرهای باستانی پدیدآمده در بین‌النهرین و یونان برویم.با این همه، پرسش پیرامون آغازگه آزادی به سادگی در مرز جهان زنده و بی‌جان بازنمی‌ایستد، و ردپای آن را در جهان بی‌جان نیز پیدا خواهیم کرد، به ویژه در وادی ادبیات و شعر و استعاره. واژه‌ آرایی‌هایی چون سوسن آزاد، سرو آزاد، رود آزاد، شن‌های آزاد و مانند آن‌ها در لابه‌لای سطور متون ادبی، از دیرباز به چشم می‌خورده است. در عرصه‌ فیزیک نیز سخن از الکترون آزاد و غیره به میان می‌آید. با این حساب، آیا می‌توان گفت «آغازگه آزادی از دایره‌ی این کره‌ خاکی فراتر می‌رود»؟