کتاب شاهنامه نگاری

شاهنامه بیش از هر اثر ادبی دیگری در طول تاریخ ادبیات فارسی تصویرسازی شده است. هنر تصویرسازی و خوشنویسی در دوره صفویه و قاجار و پس از ورود چاپ سربی و سنگی به ایران، به هم گره خورد و نتیجه آن در آثاری مثل شاهنامه بروز کرد. صحنه های بزم و رزم و مجالس شاهنامه این اثر را برای تصویرگران عرصه مناسبی قرار داده است و همین تصاویر هم در دوره‌هایی بر شهرت و محبوبیت این اثر افزوده‌اند. شاهنامه بیش از هر اثر ادبی دیگری در طول تاریخ ادبیات فارسی تصویرسازی شده است. هنر تصویرسازی و خوشنویسی در دوره صفویه و قاجار و پس از ورود چاپ سربی و سنگی به ایران، به هم گره خورد و نتیجه آن در آثاری مثل شاهنامه بروز کرد. صحنه های بزم و رزم و مجالس شاهنامه این اثر را برای تصویرگران عرصه مناسبی قرار داده است و همین تصاویر هم در دوره‌هایی بر شهرت و محبوبیت این اثر افزوده‌اند. با این‌حال کمتر پژوهشگری تصاویر و نگاره‌های شاهنامه را به‌صورت علمی و دقیق موضوع پژوهش خود قرار داده است. به‌تازگی فاطمه ماه‌وان نگاره‌های شاهنامه را از لحاظ هنری، ارتباطشان با روایت داستانی و نسخه‌شناسی بررسی کرده و با تحلیل نگاره‌های شاهنامه‌های مصور (ازجمله بایسنقری، طهماسبی، داوری و ...) عوامل برون‌متنی و درون‌متنی موثر بر این نگاره‌ها را نیز کاویده است. در این میان شاخصه‌های تاریخی و جغرافیایی نیز برای بررسی آماری در نظر گرفته شده‌اند. کتاب «شاهنامه‌نگاری: گذر از متن به تصویر» دارای سه بخش اصلی است. در بخش اول با نام «چشم‌اندازی به نگارگری» تاریخ نگارگری و کتاب‌آرایی با کنارهم درنظر گرفتن وجوه هنری و ادبی شاهنامه بیان شده است. در بخش دوم (ساختار قدرت؛ ساختار تصویر) تأثیر پادشاهان و نهادهای قدرت بر مصورسازی و نگاره‌های شاهنامه بررسی شده است.ماه‌وان بخش سوم کتاب (برون متن و شاهنامه‌نگاری) را به رابطه مخاطبان عام شاهنامه با این اثر در دوره‌های مختلف و معانی‌ای که از این رابطه برداشت می‌شود، اختصاص داده است. در بخشی از مقدمه‌ای که دکتر جعفر یاحقی بر این کتاب نوشته‌اند، آمده است: «این‌که با مراجعه به نگاره‌ای، که در یک دوره تاریخی پدید آمده و تجزیه‌و‌تحلیل مفاهیم و ریزه‌کاری‌های آن، بتوانیم به نکته تازه‌ای در یک متن پی ببریم، افق تازه‌ای است که می‌تواند برای پژوهندگان هردو قلمرو نگارگری و ادبیّات انگیزنده و دلپذیر باشد». کتاب «شاهنامه‌نگاری: گذر از متن به تصویر» اثر فاطمه ماه‌وان با مقدمه دکتر محمدجعفر یاحقی و مقدمه انگلیسی دکتر گابریل وندنبرگ را انتشارات معین در 378 صفحه روانه بازار نشر کرده است.